- خیر- بر اساس ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی، مرد در ازدواج موقت تکلیفی به پرداخت نفقه ندارد اما اگر طرفین در عقد شرط کنند که مرد چنین تکلیفی داشته باشد، او به دلیل شرطی که در عقد پذیرفته است ملزم به این تکلیف میباشد.
- در قانون مدنی ایران دو نوع ازدواج وجود دارد: ازدواج دائم و ازدواج موقت.
- در واقع نفقه یعنی در لغت به معنیِ هزینه، خرج، اخراجات، خرج هر روزه، خرجی، آمده‌است.
- مطابق با ماده 1107 قانون مدنی نفقه یعنی تأمین هزینه زندگی زن که شامل خانه، اثاثیه، منزل، غذا، لباس، دارو و درمان بوده که از زمان عقد دائم بر عهده شوهر است. محاسبه میزاننفقه بر مبنای شئونات خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و وضع مالی مرد میباشد.
- انواع نفقه در حقوق ایران :
- نفقه در مدت عده طلاق رجعی
- نفقه در طلاق بائن
- نفقه در فسخ نکاح
- نفقه زن در عده وفات شوهر
- نفقه زمان گذشته و آینده زوجه
- شرایط تعلق گرفتن نفقه به خانم چه زمانی است؟
ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی بیان می‌دارد همین که نکاح به‌طور کامل واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود دو شرط زیر برای وجوب نفقه ضروری است.
1-دایمی بودن عقد که قانون مدنی در ماده ۱۱۰۶ تصریح دارد: در عقد دایم نفقه زوجه به عهده شوهر است.
2-تمکین کامل زوجه
- انواع تمکین در نفقه:
تمکین خاص در نفقه :
داشتن روابط زناشویی زن و شوهر می باشد.
تمکین عام در نفقه :
فرمانبرداری در امور کلی زندگی می باشد. که یکی از مصادیق آن اقامت در اقامتگاه دایمی شوهر است.
یعنی زن برای دریافت نفقه باید در خانه شوهر زندگی کند. مگر آن که حین وقوع عقد شرطی جز این شده باشد.
- آیا در دوران عقد نفقه به خانم تعلق می گیرد؟
- بله در دوران عقد نفقه به خانم میرسد ، مطابق با ماده 1102 قانون مدنی به محض اینکه عقد نکاح بین طرفین (زن و شوهر) واقع شد هر دو اشخاص نسبت به یکدیگر از حقوق و تکالیفی برخوردار هستند.
- استفاده از صیغه برای فرار از زنا ممکن است؟
- چنانچه مرد زن دار با یک زن مجرد رابطه جنسی داشته باشد و این رابطه اشکار شود می تواند عنوان کند که این زن در صیغه او می باشد.
- اما برعکس چنانچه یک زن شوهرداربا مردی رابطه جنسی برقرار کند نمی تواند عنوان کند که در صیغه مرد می باشد .
- درنتیجه این عمل جرم شناخته شده و مستوجب مجازات خواهد بود.
- تفاوت ازدواج و صیغه:
- پرداخت نفقه چه با توافق چه بی توافق، در ادواج دائم وظیفه مرد است اما در صیغه بیشتر با توافق این موضوع تعیین می شود.
- در ازدواج دائم زن و شوهر بر خلاف صیغه از هم ارث می برند.
- ازدواج دائم محدودیت عددی دارد ولی برای صیغه محدودیتی در شرع گذاشته نشده است.
- در ازدواج دائم ممکن است مهریه تعیین نشود اما در صیغه با تعیین نشدن مهر، صیغه باطل است.
- نفقه در ازدواج موقت:
- یکی دیگر از تفاوت های بین ازدواج دائم و موقت، بحثنفقه ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی نفقه زن در عقد دائم بر عهده شوهر گذاشته شده است و این از تکالیف مرد است اما بر اساس ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی مرد در ازدواج موقت تکلیفی به پرداخت نفقه ندارد اما اگر طرفین در عقد شرط کنند که مرد چنین تکلیفی داشته باشد، او به دلیل شرطی که در عقد پذیرفته است ملزم به این تکلیف میباشد.
- همچنین اگر در عرف جایی که زوجین زندگی می‌کنند. دادن نفقه به زوجه عقد موقت، عرفی و معمول است، باز مرد ملزم است نفقه را بپردازد.
- بنابراین در ازدواج دائم، پرداخت نفقه تکلیفی است که قانون بر عهده مرد گذاشته است اما در ازدواج موقت اصل بر عدم لزوم پرداخت نفقه است مگر قرارداد یا عرف این تکلیف را بر عهده مرد گذاشته باشند که در این صورت اگر مرد نفقه زن را نپردازد، زوجه می‌تواند به دادگاه رجوع نموده و نفقه خود را از طریق دادگاه مطالبه نماید و بر اساس ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی اگر مرد از دادن نفقه خودداری نماید و الزام کردن وی به پرداخت ممکن نباشد زن می‌تواند از دادگاه درخواست نماید که مرد را ملزم نماید تا باقی مانده‌ی مدت عقد را بذل نماید.
- در شروط زیر نفقه به خانم صیغه ایی تعلق میگیرد:
- باردار شدن
- توافق زوجین
- شرط ضمن عقد
- حقوق زن در ازدواج موقت در حقوق ایران :
- صیغه موقت، حقوق و شرایط متفاوتی با ازدواج دائم دارد. یعنی تمامی حقوقی که زن در ازدواج دائم دارد، در عقد موقت وجود ندارد.
برخی از این حقوق مانند مهریه در هر دو نوع نکاح از حقوق زن به شمار می‌روند و صرفا شرایط آن متفاوت است.
در عین حال بعضی دیگر از حقوق زن صیغه ای باید مورد توافق طرفین قرار بگیرند، مانند نفقه.
- نفقه به چه کسانی تعلق میگیرد؟
- به طور کلی مرد باید نفقه را برای زن و فرزندان خود پرداخت نماید و این افراد به طور قانونی مستحق دریافت نفقه هستند.
- البته اگر نکاح منقطع باشد و به شکل دائم نباشد، یا صحیح انجام نشده و باطل باشد، شوهر الزامی برای پرداخت نفقه نخواهد داشت به جز مواردی که به عنوان شرط عقد ذکر شده باشد. همچنین زنی که شوهرش را تمکین نکند، ناشزه بوده و نفقه‌ای به او تعلق نخواهد گرفت.
- طلاق در ازدواج موقت در ایران :
- طبق ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی در عقد نکاح موقت طلاق وجود ندارد.
- زوجه وقتی از زوجیت خارج می‌شود که یا مدت تمام شده باشد و یا اینکه مرد باقی مدت را به زن ببخشد و وی را از زوجیت رها نماید.
- این ماده از این قرار است: طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه با انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می‌شود.
- در چه مواردی زن مستحق نفقه نیست:
- با توجه به اینکه تعلق نفقه وابسته بهتمکین کامل (خاص و عام) است، در صورتی که زن از همسر خود تمکین نکند، “ناشزه” محسوب شده و نفقه به وی تعلق نمی‌گیرد که البته بار اثبات عدم تمکین زن، بر دوش مرد خواهد بود.
با توجه به اینکه تعلق نفقه وابسته به تمکین کامل (خاص و عام) است، در صورتی که زن از همسر خود تمکین نکند، “ناشزه” محسوب شده و نفقه به وی تعلق نمی‌گیرد. - ناشزه چیست ؟
- نشوز در لغت به معنای ارتفاع و بلند شدن است و در اصطلاح حقوقی به نافرمانی زوجین و عدم ایفای وظایف زناشویی از جانب آن‌ها گفته می‌شود در واقع اگر هر یک از زوجین به هر علت وظایف زناشویی خود را ایفا نکند نشوز کرده است.
- میزان نفقه چقدر است؟
- در قانون میزان مشخصی براینفقه تعیین نشده است اما بطور کلی مواردی از جمله جایگاه خانوادگی و اجتماعی، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و از همه مهمتر وضع مالی مرد، در میزان نفقه تاثیر گذار است.
- عده در ازدواج موقت:
- یکی از قواعدی که پس از ازدواج و انحلال آن باید مورد توجه قرار گیرد، عده زن است.
در این بین تفاوتی بین انواع ازدواج یا دلیل انحلال آن وجود ندارد. - عده مدت زمانی است که پس از انحلال ازدواج، زن نمی‌تواند با شخص دیگری ازدواج کند.
اعم از اینکه رابطه به دلیل طلاق، فوت زوج یا انقضای مدت صیغه پایان یافته باشد.
- ثبت ازدواج موقت:
- یکی از الزاماتی که در رابطه با ازدواج دائم وجود دارد، ثبت رسمی آن است.
- در غیر این صورت طرفین با مشکلات قانونی مواجه خواهند شد. در حالی که در صیغه موقت الزامی برای ثبت وجود ندارد و فقط در مواردی ثبت آن ضروری اعلام شده است:
- در صورتی که زن باردار شود که برای تولد فرزند و امور ثبتی لازم است والدین او و رسمیت رابطه آن‌ها مشخص باشد.
- در صورت توافق طرفین.
- در صورتی که ثبت ازدواج شرط ضمن عقد باشد.
- مهریه عقد موقت در حقوق ایران:
- لزوم تعیین مهریه عقد موقت، بر خلاف احکام عقد نکاح دائم است. در نکاح دائم، تعیین مهر ضروری نیست و زوجین می توانند بعد از عقد نیز نسبت به تعیین مهریه به توافق برسند . حتی اگر مهریه ای هم تعیین نشود ، باز هم زن می تواند از احکام مربوط به مهر المثل و مهر المتعه استفاده کند. این در حالی است، که تعیین مهر و میزان آن در عقد موقت، لازم و ضروری است و عدم تعیین آن ، سبب بطلان عقد موقت می شود.
- علت تاکید قانون بر تعیین مهریه عقد موقت آن است، که چون معمولا ازدواج موقت، جز در موارد خاص، به ثبت نمی رسد، در نتیجه، با تعیین مهریه تا حدودی حقوق زوجه تامین بشود. حتی در ماده 1096 قانون مدنی، به این موضوع اشاره شده است که در صورت فوت زن، مهریه او همچنان به قوت خود باقی می ماند، حتی اگر شوهر با وی نزدیکی نکرده باشد.
- عقد موقت، که دارای عناوین دیگری همچون نکاح منقطع و ازدواج صیغه است، در جامعه حقوقی و اجتماعی ما، به رسمیت شناخته شده است. در ایران، برای انعقاد عقد نکاح موقت، وجود دو رکن اصلی الزامی می باشد، که آن دو رکن مهریه و تعیین مدت است.
- انحلال در عقد موقت:
اولین موردی که باعث پایان رابطه زوجیت بین طرفین می‌شود، انقضای مدت عقد است:
- در واقع صیغه عقد موقت برای مدت مشخص و محدودی جاری می‌شود و پس از پایان این مدت،هیچ رابطه‌ای بین طرفین وجود ندارد.
دومین مورد، بذل مدت است:
- بذل به معنی بخشیدن است و بذل مدت اصطلاحی است که در صیغه موقت به بخشیدن مدت باقی مانده از عقد گفته می‌شود.
سومین موردی که موجب انحلال صیغه موقت می‌شود، فوت یکی از زوجین است: در این وضعیت اگر مرد فوت نماید، زن باید عده وفات را نگه دارد.
- آیا زن شوهردار می تواند ازدواج موقت داشته باشد؟
- زن شوهر دار به هیچ عنوان نمی تواند ازدواج موقت یا صیغه داشته باشد.
- هزینه دادرسی دعوی نفقه در حقوق ایران به چه صورت است؟
- هزینه دادرسی در دعوی حقوقی 5/3 درصد بهای خواسته است.
- مدارک لازم برای طرح دعوی نفقه زن:
1-کارت ملی + شناسنامه
2-عقد نامه
3-در طرح دعوی کیفری دو شاهد نیاز است
- بنابراین:
- در عقد دائم به زن نفقه میرسد در صورتی که خانم ناشزه نباشه و از همسرش تمکین کند.
- ضمناً در عقد موقت لزومی به پرداخت نفقه نیست مگر اینکه بین طرفین توافقی بر این امر باشد که به خانم نفقه تعلق بگیرد یعنی علل اصول نفقه در عقد موقت به خانم نمیرسد مگر اینکه خلافش ثابت شود.